Ożwiowate (Loasaceae) – rodzina roślin z rzędu dereniowców. Obejmuje 20 rodzajów z około 330 gatunkami^[3]. Największe ich zróżnicowanie występuje w zachodniej części Stanów Zjednoczonych i w Meksyku, nieco mniejsze w Andach w Ameryce Południowej. Cały zasięg rodziny obejmuje rozległe obszary Ameryki Północnej na południe od Kanady oraz Amerykę Południową bez jej wschodniej części i południowych krańców. Tylko jeden rodzaj (Kissenia) reprezentowany jest w Afryce (jeden gatunek w południowo-zachodniej części, drugi w północno-wschodniej oraz na przyległym Półwyspie Arabskim). Jeden rodzaj (Plakothira) z 3 gatunkami występuje na Markizach. Rośliny te zajmują różne siedliska od wilgotnych lasów, poprzez stepy i murawy wysokogórskie po półpustynie. Różne gatunki z rodzajów Caiophora, Nasa i Mentzelia wykorzystywane są w lecznictwie ludowym. Rośliny z tego ostatniego rodzaju dostarczają także nasion wykorzystywanych jako pożywienie (Indianie mielą je na mąkę), a współcześnie sadzone są też jako rośliny ozdobne^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój

Głównie rośliny jednoroczne i byliny, rzadko krzewy (Kissenia i Pentalonyx) lub niewielkie drzewa (Mentzelia arborescens). Niektórzy przedstawiciele to pnącza. Rośliny okryte są zazwyczaj włoskami, przy czym mają one bardzo zróżnicowaną budowę i funkcje. Poza włoskami prostymi występują i takie, które pokryte są zadziorkami lub dodatkowymi kolcami, czasem zagiętymi na podobieństwo kotwicy i wyrastającymi ze szczytu włoska. Bywają włoski gruczołowe i parzące. Te ostatnie podobne są do włosków pokrzywy zwyczajnej (wielokomórkowa podstawa i impregnowany krzemionką, lekko zagięty czubek) i wywołują podobną pokrzywkę^[3][4].

Liście

Skrętoległe lub naprzeciwległe, o blaszkach całych lub podzielonych^[3][4].

Kwiaty

Obupłciowe, zapylane przez owady, nierzadko z efektownym okwiatem. Kielich i korona są 5-krotne, przy czym płatki bywają bardzo zróżnicowane. Pręciki występują w jednym, dwóch lub większej liczbie okółków, przy czym zewnętrzne ulegają nierzadko redukcji do prątniczków, czasem pełnią funkcję miodników. Jednokomorowa, dolna lub wpółdolna zalążnia składa się z 3 lub 5 owocolistków, zawiera liczne zalążki^[3][4].

Owoce

Torebka z licznymi nasionami pękająca wzdłuż nerwu środkowego lub nerwów bocznych, rzadziej jednonasienny orzeszek^[3][4].